Jak sporządzić testament?

Sporządzenie testamentu potrafi być stresujące. Z jednej strony chcemy, żeby nasza wola została w pełni wypełniona, z drugiej planowanie spraw po własnej śmierci nie jest zbyt komfortowe. Polski system prawny pozwala jednak w sposób bardzo prosty sporządzić ważny testament.

Testament można sporządzić na kilka sposobów, w niniejszym wpisie opiszę ten najprostszy, dostępny dla każdego oraz niewiążący się z żadnymi opłatami, tj. testament w formie pisemnej (holograficzny).
Każdy, kto ma pełną zdolność do czynności prawnych może sporządzić testament w formie pisemnej. Testament musi zostać w całości napisany własnoręcznie, zarówno jego treść jak i podpis. Niedopuszczalne jest sporządzenie testamentu na komputerze lub maszynie, a następnie podpisanie gotowego tekstu.

Poniżej wzór prostego testamentu:

Warszawa, dnia 10 czerwca 2016 roku

Testament
Ja, niżej podpisany Jan Kowalski, urodzony 11 listopada 1980 roku w Katowicach, PESEL 80111111111do spadku po mnie powołuję w równych częściach:
moją córkę Marię Adamską, z domu Kowalską
mojego syna Janusza Kowalskiego

Jan Kowalski
(podpis)

Te kilka zdań wystarczy, aby zapewnić ważność testament. Poniżej zwrócę jednak uwagę na kilka elementów kluczowych, które mogą wydawać się małe, lecz są bardzo istotne dla prawidłowego testamentu, który będzie gwarantował wypełnienie naszej woli.

Elementy istotne dla ważności testamentu:

1. forma: całość testamentu musi zostać sporządzona „ręką” spadkodawcy,
2. wskazanie osoby spadkodawcy, najbezpieczniej podać imię, nazwisko, PESEL oraz miejsce urodzenia,
3. podpis: testament musi zostać podpisany, najbezpieczniejszą formą jest podpis imieniem i nazwiskiem, ponieważ rozwieje to wszelkie osoby co do osoby spadkodawcy, jednak dopuszczalne są też formy, które pozwolą zidentyfikować spadkodawcę, np. Wasz Ojciec, Twój Mąż, Twój Ukochany.
4. tytuł pisma: Testament, nie jest to konieczne dla ważności testamentu, jednak rozwieje wątpliwości czym jest sporządzony dokument,
5. powołanie do dziedziczenia, czyli wskazanie kto ma dziedziczyć. Należy wskazać osoby, najlepiej z imienia i nazwiska oraz wskazać, w jakim ułamku mają dziedziczyć. Osoby powołane do dziedziczenia można też określić w inny sposób niż imię i nazwisko, jednak musi to zostać zrobione w sposób pozwalający jednoznacznie ustalić o kogo chodzi, np. moja ukochana Córka (gdy spadkobierca ma jedną córkę) lub Moja Matka. Najbezpieczniejszą formą jest jednak imię, nazwisko, PESEL oraz data i miejsce urodzenia.
6. data (dzień, miesiąc, rok) i miejsce (miejscowość) sporządzenia testamentu – nie są to elementy niezbędne dla ważności mogą być jednak pomocne. Data pozwoli ustalić, czy sporządzony testament nie został później odwołany lub w razie istnienia kilku testamentów, który był najpóźniejszy, a tym samym obowiązujący. Data sporządzenie testamentu pozwoli też na ustalenie, czy w momencie sporządzania testamentu spadkodawca posiadał zdolność pokierowania swoim postepowaniem. Miejsce sporządzenia testamentu umożliwi ustalenie, że testament podlega ocenie na podstawie polskiego prawa.

Przyczyny nieważności testamentu:

1. sporządzenie testamentu przez osobę nieposiadającą pełnej zdolność do czynności prawnych, czyli osoby niepełnoletniej lub ubezwłasnowolnionej częściowo lub całkowicie,
2. spadkodawca działał w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.
3. testament sporządzono pod wpływem groźby lub pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści,
4. spisanie testamentu łącznie z inną osobą, np. małżonkowie nie mogą razem sporządzić jednego wspólnego testamentu,
5. powołania do dziedziczenie nie można wpisać pod warunkiem, np. powołuje mojego syna do dziedziczenia pod warunkiem, że zda egzamin maturalny, taki warunek zostanie potraktowany, jako nieistniejący, a jeżeli sąd stwierdzi, że bez tego zapisu spadkodawca nie powołał by danej osoby do dziedziczenia to może uznać powołanie za nieważne, wyjątkiem jest sytuacja gdy warunek zostanie spełniony przed śmiercią spadkodawcy.

Przy sporządzaniu testamentu holograficznego należy wystrzegać się wskazywania, kto ma dziedziczyć dokładnie jaki element masy spadkowej. Polskie prawo cywilne reguluje tak zwaną sukcesję generalną, tj. wstąpienie spadkobierców w całość praw i obowiązków spadkodawcy. Dlatego też wpisanie, że np. córka ma dziedziczyć mieszkanie, a syn samochód, może skutkować albo ustaleniem przez sąd czy wskazane przedmioty wyczerpują całość lub większość spadku i na podstawie ich wartości ustalenia udziałów ułamkowych w całej masie spadku, lub też potraktowanie takich stwierdzeń jako zapisów, a prowadzenie postępowania spadkowego co do całości spadku, jako dziedziczonego na podstawie ustawy. Taka sytuacja może całkowicie wypaczyć naszą wolę. Problematyce zapisów, poleceń oraz zapisów windykacyjnych zostanie poświęcony osobny wpis na blogu.

Testament można odwołać w każdej chwili. Można to zrobić np. poprzez rozdarcie dokumentu testamentu lub sporządzenie nowego testamentu, w którym wskażemy, że odwołujemy poprzedni. Odwołanie testamentu, przy braku innego testamentu spowoduje, iż nasz majątek będzie podlegał dziedziczeniu ustawowemu. Zmiana testamentu jest równie prosta jak jego sporządzenie. Wystarczy napisać nowy testament, ze wskazaniem, że odwołujemy poprzedni lub zmieniamy go w jakiejś części. Jeżeli nowy testament nie będzie wskazywał w jakim sposób zmienia bądź odwołuje poprzedni w trakcie postepowania spadkowego sąd podejmie próbę wykonania obu testamentów jednocześnie, w takim zakresie w jakim ich treść nie jest wzajemnie sprzeczna.

Po sporządzeniu testamentu najlepiej przekazać go do przechowania osobie zaufanej, która po naszej śmierci upubliczni jego istnienie, przekazując go do sądu prowadzącego postępowanie spadkowe lub naszym bliskim.

Trzeba też wskazać, że osoba która podrobi, przerobi lub zniszczy testament może podlegać odpowiedzialności karnej na podstawie art. 270 kodeksu karnego i art. 276 kodeksu karnego.

Podsumowanie
Sporządzenie testamentu pisemnego jest bardzo proste. Potrzebujemy jedynie kartkę papieru i długopis. Całość testamentu tj. jego treść oraz podpis musi być napisana przez nas własnoręcznie. W treści testamentu trzeba oznaczyć dokładnie kto go sporządza, kogo powołuje do dziedziczenia oraz podpisać się pod przygotowanym tekstem. Dobrze jest też podać: datę sporządzenia, miejsce oraz zatytułować dokument słowem „Testament”.