Przedawnienie roszczenia pozwala dłużnikowi uchylić się od konieczności wykonania zobowiązania, względem wierzyciela. Stąd jest to temat istotny zarówno dla wierzycieli, którzy muszą pilnować, żeby nie przegapić terminu na windykację roszczeń, jak i dłużników, który mogą bronić się zarzutem przedawnienia i zwolnić się z konieczności wykonania zobowiązania.
Za wprowadzeniem takiej możliwości przemawia przykładowo:
– konieczność stabilizacji obrotu prawnego,
– umożliwienie eliminacji obowiązku dłużnika, który ze względu na upływ czasu mógłby być zbyt uciążliwy lub też trudne byłoby wykazanie np. wcześniejsze spełnienia świadczenia,
– „ukaranie” bezczynnego wierzyciela, a tym samym zmotywowanie wierzyciela do podjęcia czynności celem wyegzekwowania świadczenia.
Ogólna regulacja dotycząca przedawnienia znajduje się w ustawie Kodeks cywilny.
Najistotniejsze terminy przedawnienia kształtują się następująco:
a/ 10 lat – podstawowy termin przedawnienie roszczeń majątkowych, od którego istnieje jednak wiele wyjątków, wskazanych przykładowo poniżej,
b/ roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej- 3 lata,
c/ roszczenia o świadczenia okresowe (np. czynsz najmu, alimenty)- 3 lata
d/ roszczenia stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym- 10 lat,
e/ roszczenie obejmujące świadczenia okresowe należne w przyszłości, jeżeli jest stwierdzone w jeden ze sposobów wskazanym w pkt. d – 3 lata,
f/ roszczenia z tytułu czynów niedozwolonych – 3 lata od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia, lecz nie później niż 10 lat od daty popełnienia czynu,
g/ roszczenia wynikających z czynu będącego przestępstwem – 20 lat od daty popełnienia przestępstwa,
h/ roszczenia przedsiębiorcy z tytułu dokonanej sprzedaży – 2 lata,
i/ roszczenia z tytułu umowy przewozu – 1 rok,
j/ roszczenia pracodawcy i pracownika ze stosunku pracy – 3 lata.
Termin przedawnienia zaczynamy liczyć, dla roszczeń z określonym terminem płatności, z chwilą nadejścia terminu wymagalności.
W razie upływu terminu przedawnienia zobowiązanie zmienia się w tzw. zobowiązanie naturalne, co oznacza, iż wierzyciel będzie mógł dochodzić roszczenia przed Sądem tylko w razie niepodniesienia przez dłużnika zarzutu przedawnienia.
Bardzo istotne: DLA ZASTOSOWANIA PRZEDAWNIENIE KONIECZNIE TRZEBA PODNIEŚĆ TAKI ZARZUT PRZED SĄDEM.
Dłużnik musi oświadczyć, że powołuje się na zarzut przedawnienia roszczenia. Obecnie Sąd nie bada ewentualnego przedawnienia z urzędu, choć trwają prace w Ministerstwie Sprawiedliwości nad zmianą tej zasady.
